Etnofilologia kaszubska

[Domi]

Przykładowe studia na kierunku Etnofilologia kaszubska: http://www.ug.edu.pl/pl/info_dla_kand/kierunki/?tpl=/wf/etnofilologia1314

 

[samuel23]

Maturzyści zazwyczaj po zakończonych egzaminach sami nie wiedzą, co właściwie chcą w przyszłości robić i w jakim kierunku się kształcić. Wybierają kierunki, na które nigdy chętnych nie brakuje, np. bezpieczeństwo narodowe, pedagogika itp. nie analizując rynku pracy, który będzie po tych studiach. Może się bowiem okazać, że konkurencja może być dość silna i liczna, co uniemożliwi zdobycie upragnionego stanowiska. Receptą na to są kierunki niszowe, ale zarazem ciekawe.
Okazuje się, iż to, co jest mniej popularne, nie musi być "egzotyczne". Daje to wyraźnie do zrozumienia, że może być kierunek, który choć jest mało znany, może być bardzo bliski. Takim kierunkiem jest etnofilologia kaszubska - kierunek, który jako tegoroczny maturzysta planuję studiować od października.
Kaszubszczyzna interesuje mnie w szczególny sposób. Owe studia wydają się być dla mnie szczególnym miejscem, gdzie będę mógł wypowiedzieć na tematy związane z regionalizmem, zwłaszcza, jeśli mówi się o środowisku akademickim - ośrodku największej profesjonalizacji naukowej. Mimo, iż język kaszubski opanowałem dość biegle, cieszy mnie fakt, iż będzie przeznaczona tak wielka ilość godzin lektoratu. To pomoże mi jeszcze lepiej opanować kaszëbiznã w kórbiónce i pismieniznie.
Duża ilość wyjazdów i działań w terenie szczególnie zachęca. Stanowi to kontynuację praktyk ze szkoły średniej, gdzie organizowano mnóstwo spotkań z wybitnymi przedstawicielami środowiska kaszubskiego. Teraz będą one odbywać się na innym obszarze, więc to będzie również czas na poznanie zalążków kaszubszczyzny u samego jej źródła - czyli rodzinnego domu. 
Dodatkowo przemawia fakt, że jest to jedyny taki kierunek w Polsce - przyszli studenci i absolwenci staną się obiektem zainteresowań wielu osób oraz będą bardzo często włączani do dyskusji nt. problematyki regionalnej.
Co po tym kierunku? Prawdopodobnie wybiorę specjalność nauczycielską, więc chciałbym pracować w szkole i uczyć języka kaszubskiego. Jako, że są to studia licencjackie, wybiorę się po nich na pewno na studia magisterskie na tej samej uczelni (z pewnością będzie to filologia polska). Po ukończeniu studiów magisterskich, albo pójdę uczyć w szkole i w międzyczasie zrobię studia podyplomowe, albo postawię na rozwój naukowy. Ale to wszystko zależy od sytuacji, jak będzie się rozwijać. Do podjęcia tego wyboru pozostało jeszcze 5 lat, także mam czas na przemyślenia.
Myślę, że to będzie dobry wybór. Wôrt je jinwestowac w kaszëbsczi!

[cegla]

prisam94, a tak z ciekawości, zdawałaś maturę z kaszubskiego?  

[PannaPierniczkowa]

Rzeczywiście jest tak, że większość osób nie wie do końca, co właściwie chce robić.

Jednak w życiu nie wpadłabym na pomysł, że język kaszubski może być przydatny w pracy.

Jestem dolnoślązaczką, dlatego niewiele wiem o tym języku, naprawdę uczy się go w szkole? Jest on chyba językiem dodatkowym? Czy też uczy się go jako obcego?

[samuel23]

cegla, po pierwsze jestem facetem.
Po drugie owszem, zdawałem maturę z kaszubskiego rozszerzoną razem z ustną.

PannaPierniczkowa: Tak, ten język jest normalnie nauczany w szkole na wszystkich etapach edukacyjnych. Kaszubi nabyli do tego prawo wraz z ustawą przyznającą mowie kaszubskiej status pełnoprawnego języka. Kaszubski jest znormalizowanym językiem, posiada kody języka ISO 639-2 i ISO 639-3: "csb". Język kaszubski jest obecnie jedynym językiem regionalnym w Polsce i istnieje możliwość nauki tego języka w szkole w wymiarze trzech godzin tygodniowo oraz zdawania z tego matury zarówno pisemnej (na dwóch poziomach) jak i ustnej (na jednym poziomie). Dwie godziny odbywają się normalnie w klasie, trzecia godzina przeznaczona jest na wyjazdy umożliwiające styczność z językiem i kulturą na zewnątrz w sposób bezpośredni (Należy pamiętać, że lekcje kaszubskiego to nie tylko język, dlatego pełna nazwa przedmiotu brzmi: Język i kultura kaszubska)

W mojej szkole, tj. Kaszubskim Liceum Ogólnokształcącym w Brusach, język kaszubski jak w większości szkół jest przedmiotem dodatkowym. Zaczynając naukę w liceum, składa się pisemną deklarację (gdy uczeń ma 16 lat, decyduje samodzielnie, gdy zaś nie ukończył jeszcze 16. roku życia wymagana jest zgoda rodziców). W początkach istnienia Kaszubskiego Liceum język kaszubski był kiedyś obowiązkowy, aczkolwiek postanowiono dać uczniom możliwość wyboru, ponieważ poczucie kaszubskiej tożsamości jest na południu Kaszub dużo słabsze niż w okolicy Kartuz, Bytowa, Wejherowa, itd. W I LO w Kościerzynie gdy uczniowie wybierają humanistyczny profil, automatycznie mają obowiązek chodzić na kaszubski. Tam ma to troszkę większy sens, a zasługa jest to tamtejszej nauczycielki kaszubskiego, którą serdecznie pozdrawiam!

Kwestia nauki języka kaszubskiego jako obcego. Wymiar godzin już jest specyficzny, co może świadczyć, że tego języka młodzież uczy się w innym trybie. Myślę, że to jest sprawa podejścia, jak traktować ten język - czy jako język obcy, czy też może rozwijanie mowy z domu (o ile jakieś podstawy są).
U mnie przykładowo w domu kładziono nacisk na poprawną polszczyznę, pilnowano, aby nie było zwrotów kaszubskich takich jak: jo, derch, wcyg, itp. Przychodząc na lekcje uczyłem się więc tego języka jako coś nowego. Aczkolwiek muszę podziękować im, ponieważ dzisiaj, ze względu na procent podobieństwa języka kaszubskiego do języka polskiego (wynikających z pochodzenia językowego oraz wpływów środowiskowych), potrafię rozgraniczyć te mowy: Jeśli mówię czysto po polsku, to czysto po polsku, jeśli czysto po kaszubsku, to czysto po kaszubsku. Dla zachowania obecnej literackiej formy języka kaszubskiego takie działanie jest wymagane. 

[PannaPierniczkowa]

Dziękuję za tak wyczerpującą odpowiedź! Nigdy nie interesowałam się tym językiem, dlatego też bardzo mnie to zaskoczyło, iż naucza się go w szkole. Tak z ciekawości jeszcze zapytam, czy języka tego używa się raczej w mowie, czy też można dostać jakieś książki napisane po kaszubsku? Oczywiście mogłabym poszuać w Internecie, ale jak mam tu takiego znawcę Niesamowitym jest, że tak bardzo fascynuje Cię ten język, musi on być naprawdę ciekawy.

[samuel23]

Już wyjaśniam.
Język kaszubski jako że posiada znormalizowaną pisownię mógł stać się obecny w literaturze. Kaszubszczyzna pisana istnieje już od blisko 150 lat, jednak ówczesne formy opierały się w znaczący sposób na alfabecie polskim. Alfabet kaszubski ujednolicił we wczesnej formie Florian Ceynowa, a swoje spostrzeżenia zawarł w wydanej w 1879 roku książce "Zarés do Grammatikj Kaŝébsko-Słovjnskjè Mòvé". Jak można zaobserwować, pisownia kaszubska przeżyła liczne przeobrażenia, kiedyś istniała np. litera "V". Kaszubszczyzna zapisywana jest obecnie 34 literami: a, ą, ã, b, c, d, e, é, ë, f, g, h, i, j, k, l, ł, m, n, ń, o, ò, ó, ô, p, r, s, t, u, ù, w, y, z, ż. (pogrubieniem zaznaczyłem litery specyficzne dla języka kaszubskiego).
Literatura kaszubska nie jest literaturą nową, posiada bowiem już swoją bogatą historię. Większość dzieł została wydana w nowej wersji i znormalizowanej pisowni, dzięki czemu współcześni Kaszubi nie mają problemu ze zrozumieniem i właściwym odczytaniem kaszubskojęzycznej treści.
Literacka forma kaszubszczyzny przeżywa rozkwit od momentu uznania mowy kaszubskiej za język, tj. od 6 stycznia 2005 r. w związku z "ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym". Wyżej wspomniana normalizacja dała możliwość pojawienia się wielu tytułów kaszubskojęzycznych, gdzie język we wszystkich dziełach jest dla wszystkich zrozumiały, a nie jak w przypadku etnolektu śląskiego, gdzie brak zasad pisowni i gramatyki przyczynia się do funkcjonowania zróżnicowanych form, co może spotkać się z nieznajomością treści przez czytelników (ale jest to wyłącznie wynik nieukończonych prac na rzecz standaryzacji mowy, choć nie ukrywam, że jest to cięższe ze względu na niespójność śląska). Książek kaszubskich jest naprawdę wiele: Jest antologia dramatów kaszubskich, są baśnie, jest też książka w języku kaszubskim Stanisława Janke "W stolëcë chmùrników", w której autor opowiada o swoich przeżyciach podczas pobytu w USA w czasie ataku terrorystycznego na World Trade Center... Oprócz wielkiej ilości prozy i poezji kaszubskiej są także znane dzieła literatury polskiej tłumaczone na język kaszubski np. Pan Tadeusz (Pón Tadeùsz), jest także przetłumaczona Biblia, a czytania, Ewangelie i psalmy wykorzystuje się podczas Mszy Św. z kaszubską liturgią.
Język kaszubski można poznawać naprawdę w wielu książkach, ale nie tylko w książkach. Działa kaszubska Wikipedia, liczne portale są po kaszubsku, coraz chętniej szkoły na Kaszubach tworzą kaszubską wersję językową swoich stron internetowych. Mozilla Firefox istnieje w wersji kaszubskiej i jest do pobrania. Powstał również kaszubski Linux (oparty na Kubuntu), pod wersje systemu Windows można zainstalować polsko-kaszubski układ klawiatury (więc to nie jest tak, że te znaczki robimy metodą kopiuj-wklej, tylko na bieżąco piszemy z użyciem odpowiedniego ùstôwù kluczplatë ).
Proszę mi uwierzyć na słowo - kaszubski potrafi wciągnąć. Jest coś w tym języku niezwykłego, może to zachowane dawne formy, które istniały w polszczyźnie, a obecnie znajdują się w kaszubskim, może to unikalność leksyki, może to specyficzny charakter wymowy języka... W każdym razie, kaszubski może być na równi z innymi szalonymi pasjami ludzi. To zachowane dziedzictwo jest jedyne w swoim rodzaju.

[samuel23]

Czy posiadacie jeszcze jakieś pytania odnośnie etnofilologii kaszubskiej? Bardzo chętnie odpowiem z użyciem wiedzy, jaką dysponuję.